Kilka lat temu rozpocząłem poszukiwania kontaktu z krótkofalowcami, którzy używali w swoich radioshack'ach Atari. Efekty były raczej marne, bo pojawiło się sporo zwykłych cwaniaków, chcących tylko wcisnąć mi jakiś komputer. Interesował mnie jednak wyłącznie realnie używany software i hardware z epoki oraz wszelka forma dokumentacji i fotografie z tamtych czasów. No i w końcu skontaktował się ze mną przemiły, starszy pan, bodajże okręgu szóstego (Opole i okolice). Jego znaku niestety nie pamiętam, ponieważ podczas usuwania starych maili, kontakt przepadł. Pamiętam tylko, że było to coś w stylu SP6N... Ów jegomość i jego podejście do tematu zasługuje na gromkie brawa od wszystkich Atarowców, ponieważ skontaktował się ze mną w jednym celu, mianowicie w celu zachowania oprogramowania krótkofalarskiego na Atari dla potomnych. Brawo dla tego pana!
Po wymianie paru maili, mój korespondent zawinął w folię aluminiową kasetę, którą kiedyś osobiście nagrał, włożył do paczki równiez nowy zasilacz, nowy magnetofon do Atari i monitor WZT-315 (!), który posiada nadal pleksiglasową ochronę ekranu. Na pytanie, ile i gdzie mam przelać, odpowiedź była niesamowita: "Nic. Niech dobrze Tobie / Wam służy. Wystarczy, że pokryjesz koszty przesyłki." Chciałem coś honorowo dorzucić od siebie, ale musiałem uszanować jego wolę, ponieważ była niezmienna. Wyrażam więc publicznie szacunek dla tego pana - serdecznie mu dziękuję za niezwykły dar, który zaowocował między innymi niniejszym artykułem. Wielkie trudnego początki.
Akcja odzyskiwania
Zatkało mnie, gdy otwarłem paczkę. Przepiękne artefakty z epoki! Pierwsze co zrobiłem, to zabezpieczyłem nośnik z danymi - kasetę marki Stilon. Odczekałem pewien czas, aż się taśma "dogrzała" do temperatury pokojowej, opukałem też obudowę, aby nieco się poluzowała. Przewinąłem ją dwa razy w obie strony i przystąpiłem do akcji "RECOVERY". Do odczytu zapisu użyłem decka Pioneer, z nowymi paskami i tuż po kalibracji. Sygnał na przysłowiową klatę przyjęła genialna karta dźwiękowa SoundBlaster Audigy ZS 2, z softem Audacity. Zdumpowałem obie strony taśmy, kasetę włożyłem z powrotem do pudełka, zawinąłem w nową folię i zabezpieczyłem jak mogłem, w miejscu dalekim od wszelakiego metalu i elektryki, na czas "jakby coś jeszcze było potrzebne". Byłem zadowolony, że mam już wszystko... Tia... jaaasne. Okazało się, że dopiero teraz zaczełą się droga przez ciernie, a nawet mocno zwątpiłem, czy cała akcja się uda.
Porozdzielałem zgrane plik WAV na mniejsze pliki, starannie je opisując. Odpaliłem emulator Altirra i powoli zacząłem analizę każdego zapisu. Na początku musiałem każdy plik poddać testowi odczytu pod kątem Basica - czy wymagany jest do uruchomienia programu. Trochę to trwało. W zasadzie na początku udało mi się odczytać z całej kasety tylko trzy pliki, reszta była nieczytelna.
Niestabilna stilonka i dyskryminacja
Minęło parę dni. Po pierwszej porażce postanowiłem zrobić jeszcze parę kolejnych dumpów do plików WAV. Byłem święcie przekonany, że nic więcej nie wskóram, bo ta stilonka niestety zapowiadała się na "trupa", a wraz z nią - zgrane pliki. Przez kolejne dni analizowałem kolejne sekcje zgranych danych, jeden po drugim. Ku mojemu zdziwieniu zauważyłem, że część programów, które już poprzednio odzyskałem, teraz się nie wczytywała, z kolei część z poprzednich "trupów" tym razem odpaliła. Wyciągnąłem więc wniosek, że sygnał z taśmy robi co chce i kiedy chce. Postanowiłem więc zastosować nieco forteli, a nawet wytoczyć działa cięższego kalibru.
Odpaliłem program "Audiacity". Całkowicie wyciąłem z zapisów jeden kanał i przekształciłem ścieżki w mono. Potem wpadłem na dość dziwny pomysł. Stworzyłem coś w stylu dyskryminatora okienkowego, bazującego na filtrach przepuszczających tylko niektóre z częstotliwości. Tym czymś poczęstowałem wszystkie 12 plików WAV pochodzące z owej, pozornie padłej, stilonki. To co się stało, przeszło moje najśmielsze oczekiwania. Bo realnie zadziałało! Część upartych dotąd plików stała się w pełni zrozumiała dla emulatora. Niestety wybiórczo dla każdego dumpu do WAV, ale to był już znaczący krok do przodu.
Mielenie, konwertowanie, przerabianie
Całość analiz sygnałów trwała niemiłosiernie długo, ale odzysk kolejnych plików motywował do dalszego działania. Musiałem jednak robić przerwy i odpoczywać, bo zmęczenie żmudną pracą dawało się we znaki. Pracowałem więc nad tematem na raty. Ostatecznie udało mi się wczytać wszystkie strzępy WAV do emulatora Altirra. W pewnym momencie zdałem sobie sprawę, że to już wszystko, co mogłem zrobić dla tej kasety. Starannie zapisałem każdy WAV na nowo, z nową nazwą, mając kolejny "szczwany plan" na potem.
Dzięki programowi "a8cas-convert" dość szybko przerobiłem zapisy do formatu CAS. Potem wrzuciłem ATR-a z programem "BOSS" i podpinałem każdy WAV pod wirtualny magnetofon Altirry. Tym sposobem odzyskałem z taśmy wszystkie pliki XEX, BAS, a nawet loader "!" (wykrzynik).
Koniec, który nie jest końcem
Stworzyłem też na nowo, generując w Altirra, klon mojej kasety w postaci dwóch plików WAV, po jednym dla stron A i B. Programy basicowe BAS działały wybornie, lecz parę plików XEX stawiało zacięty opór, nie chcąc ruszyć jako samouruchamialne, nawet pod różnymi DOS-ami. Po rozmowie ze znajomym koderem, postanowiliśmy zajrzeć owym upartym osiołkom w trzewia. Pierwszy pękł program "Kantronics", potem było już z górki, bo przyczyna się powtarzała przy pozostałych plikach.
Warto więc pamiętać, że pozornie udany, pojedynczy odczyt z taśmy nie zawsze jest osiągnieciem celu. Pliki z taśmy, które wydawały się być trupami - być może potrzebują drugiej szansy i związanego z tym Waszego poświęcenia i uporu w dążeniu do celu. Nigdy się nie poddawajcie!
A poniżej lista i galeria ocalonych programów: Alfabet Morse'a Anteny KF i UKF Kantronics Klucz telegraficzny Krótkofalarska baza danych Locator Log amatorskiej radiostacji Lokator - obliczenia QRB QTH Locator Radiotelefon FM – Kwarce kanałowe RTTY I RTTY II SSTV 1 SSTV 2 Telegrafia-TX Nauka CW Zawody CW - Nauka Transformatory Monitor/TV Test Patterns
Nieco informacji o tych plikach. Większość odzyskanych programów to absolutne unikaty. Postanowiłem nie konwertować plików basicowych do formatu XEX, a tym bardziej nie podpisywać się w nich, kto je odzyskał, bo to lamerstwo. Najpiękniejsze są według mnie w oryginalnej formie z epoki. Wszystkie pliki zostały wielokrotnie sprawdzone i się wczytują poprawnie. Jeśli masz z jakimś problemy - to nie jest to moja wina. Lepiej przejrzyj ustawienia emulatora lub pomyśl, co robisz źle. Do paczki dodałem też kilka programów jako bonus.
Co dalej?
Mam apel do radioamatorów – krótkofalowców. Osoby posiadające materiały, hardware i software do komputerów 8/16bit, wspomnienia i informacje o ich zastosowaniu w krótkofalarstwie proszę o kontakt na email 8bitdigi (malpa) protonmail (dot) com.
W planach jest budowa modemów do RTTY i Packet Radio dla komputera Atari XL/XE. Trzeba jednak uruchomić na leciwym PC z Pentium 133 i "Windows 95", serwer "BBS Packet Radio", bazujący na oprogramowaniu WFBB. Szczęśliwym trafem udało mi się upolować, na ostatnim zlocie krótkofalowców w Burzeninie, fabrycznie nowy i fantastyczny modem Packet Radio, MUEL TNC-2D. Niezły rarytas. Ten wiekowy sprzęt jeszcze pachnie fabryką, a zachował się nawet jego opis. MUEL TNC-2D to arcydzieło sztuki konstruktorskiej z epoki, MFJ by się nie powstydził:
Dawno temu, bazując na opisie kolegi SM0VPO, zbudowałem też modem Baycom, który może okazać się przydatny. Trochę zajęło mi jego znalezienie w pudłach. Oto i on, na poniższym zdjęciu. Może za piękny nie jest (efekt nie trzymania się zasady: "trawisz PCB, to je pilnuj!"), ale najważniejsze, że działa.
Pracuję też ze znanym w środowisku Atarowców kolegą Piguła nad pewnym projektem związanym z tym tematem. Na koniec dodam, że niebawem będzie więcej krótkofalarskich plików z mojej strony. Na razie czekają na swoją kolej w opracowaniu.
Dla zainteresowanych tematem soczyste opracowanie znajduje się tutaj. Wątek na forum o krótkofalarstwie na Atari tutaj.
Podziękowania
Chciałbym tutaj podziękować koledze krótkofalowcowi z okręgu szóstego, za jego dar dla nas, za jego czas i poświęcenie, by ocalić kawał historii krótkofalarstwa polskiego na Atari. Dziękuję Ci za chęć pomocy, za zaufanie i dobrą wolę. Po dość długim czasie udało się odzyskać z Twojej kasety Stilon 100% nagranych programów. Kosztowało to ogrom pracy, ale warto było czekać. DZIĘKI TOBIE OCALAŁY UNIKATY NA ŚWIATOWĄ SKALĘ! Jeżeli ów pan czyta AtariOnline.pl, albo dotrze do niego ten artykuł i pozna swoją kasetę, proszę, żeby dał nam znać.
Dziękuję również znajomemu programiście, za jego ciężką pracę przy poprawkach XEX. Dobra robota!
I to już koniec historii tajemniczej stilonki. Dziękuję za przeczytanie. VY73! sOnar / Classic Games Shrine (2021)
2021-01-25 12:03 by Kaz
komentarzy: 27
Cyprian @2021-01-25 13:32:45
ciekawy temat
gorgh @2021-01-25 14:12:38
fascynujące :)
astrofor @2021-01-25 14:39:19
Bardzo fajne programy - chciałbym jej jakoś wypróbować, w związku z tym mam pytanie- Czy nie istnieje jakiś konwerter fal mikrofalowych na krótkofalowe, może jakiś wzmacniacz fali, albo multiplexer? bo nazwa sugerowałaby że konwersja byłaby w górę, bo mikro chyba jest jednostką o poziom niższą niż krótko? Ja na razie nie mam funduszy aby kupić urządzenie krótkofalarskie, dlatego chciałbym użyć mikrofalówki z konwerterem.
Peri Noid @2021-01-25 15:25:01
Brawo!
om hq @2021-01-25 15:33:04
Całkiem odwrotnie astrofor. Mikrofalówka to urządzenie kuchenne. Pracuje na gigahercach - nie na megahercach/kilohercach. To raczej radiotelefon UHF/VHF. Bez licencji wyłącznie zakres PMR z mocą 500mW bez modyfikacji anteny. Nie pamiętam, ale na PMR obowiązuje wyłącznie fonia. Lepiej poćwiczyć nasłuch na:
google: WebSDR SP3PGX... emisja RTTY 3580 -3620 kHz USB
Aby dekodować RTTY na Atari potrzebujesz specjalny modem z reverserem - dwutorowy dla Mark 1445khz i Space 1275 dla fal krótkich by wyciąć zakłócenia. Na wyższych częstotliwościach UHF/VHF (obecnie raczej nieużywane do RTTY) przy czystym sygnale wystarcza dekoder na NE567. Oba modemy wymagają izolacji portu joysticka transoptorem aby go nie uszkodzić zbyt silnymi sygnałami - więc, nie jest to takie proste, jak myślisz. Temat zgłębiają darmowe obecnie książki dostępne na stronie Ś.R: Nie tylko fonia i CW oraz Łączności cyfrowe na falach krótkich 1 i 2. Powodzenia.
jhusak @2021-01-25 15:41:47
Czuć zapach historii... namacalny... Wielka subkultura zaangażowanych i superzdolnych osób, zawsze będących dla mnie natchnieniem, lecz będących po drugiej stronie niewidocznej granicy... której nie dane mi było przekroczyć...
Atari -- jest! TRX -- jest! Pozwolenie radiowe -- jest! Trzeba będzie kiedyś spróbować SSTV lub RTTY na tym odpalić. A jeszcze jakiś TNC się znajdzie:)
Jeżeli możesz udostępnić pliki *.xex tego oprogramowania to jestem chętny?
Pozdrawiam Józek
on hq @2021-01-25 23:29:23
jozek - pliki są dostępne w artykule pod linkiem ,paczka'
Benoid Leroy-Dubois @2021-01-26 00:05:58
Powiało klimatem lat 80tych. Świetna robota!
BCA @2021-01-26 02:11:51
Świetny pomysł aby kasetę przepuścić przez filtry i próbować odczytać bity!
Marek - nie pytaj, oczywiście że chcemy, szczególnie, gdy są tam jakieś autorskie albo rzadkie programy :)
itguyinaction @2021-01-26 13:08:07
Bardzo ciekawa historia! I przy okazji można się co nieco dowiedzieć, jak można próbować uratować stare kasety.
mgr_inz_rafal @2021-01-26 13:39:03
Brawo! Bardzo podoba mi się obrazek przedstawiający anteny.
om hq @2021-01-26 15:48:26
@jhusak - niesamowity komentarz. super!
pirx @2021-01-26 16:42:32
o kurcze, aż mi się przypomniało, jak parę razy byłem u lokalnego krótkofalarza, pana dużo starszego od nas, wtedy wydawał mi się staruszkiem, pewnie miał ze 40 lat :)))) pan był prawie niewidomy, krótką falą utrzymywał kontakt ze światem. oczywiście byłem u niego, bo atari - miał własnej roboty interfejs do magnetofonu szpulowego (ooo, wczytuje się bez problemu na 1200 baud). Miał taki kopier, nie pamiętam nazwy, my mówiliśmy na niego "młockarnia", który umożliwiał ustawienie dowolnego baudażu i dogrywał inicjalizer (bo do ~900 baud atarka sama załapywała, ale większe szybkości trzeba było oprogramować). Na XC12 oczywiście to nie działało za dobrze ;] Nie pamiętam, czy miał atarkie podłączoną do radia, może tak, bo miał dziwny soft, np. z Czechosłowacji.
Muchłemer Radamer @2021-01-26 17:25:26
Czy ten starszy Pan nie używa identyfikatora SP6EIY?
Ja też, ale to stare czasy. I nie związane z Atari niestety. Dopiero na Amidze było Packet Radio, modem Baycom a później TNC-2C. Dostęp do internetu, poczty, wysyłanie wiadomości z newsami amigowymi z amiga-news.de przetłumaczonymi na polski. Ehhh.... to były czasy. ;-)
Całość 2934 MB
0-9
