Najpierw było pytanie. Pytanie było proste, jednocześnie bardzo intrygujące: "Zenon, czy da się takie coś zrobić? Nigdzie nie ma schematu, o wsad do EPROM trudniej niż o skałkę z Księżyca.". Do pytania dołączone były dwie fotografie:
Krótki wstęp. Poniższy tekst to opis emocji jakie mi towarzyszyły podczas projektu i nie jest moim celem jakiekolwiek samochwalstwo. A nie powiedziałem właściwie, czego dotyczyło pytanie. Znaczy się o jakiego hardwarowego zwierza chodzi. Jest nim turbo stacji dyskietek I.S. Plate, ponoć najszybsze turbo dla Atari poprzez złącze SIO. Takie opinie krążyły, ale gdy zadać konkretne pytania to "nikt nic nie wie". Właściwie ludzie coś tam słyszeli, ale niewiele. I ja zaliczałem się do tego grona. Cóż to za diabeł, co to jest to I.S. Plate? A może zapomniałem, bo kiedyś recenzja była, jest nawet o nim mowa w Atariki. A tam informacja, że transmisja to 118 000 bodów. Na pierwszy rzut oka wygląda ciekawie: płytka, ścieżki, scalaki, w których czuć "ducha epoki". Szukam tu i tam, by wzbogacić swoją wiedzę. Znajduję jakieś szczątkowe opisy, ale też po części sprzeczne ze sobą. Szczególnie jeżeli chodzi o adresy, które projektant przypisał poszczególnym blokom modułu. I bądź tu mądry.
Ale powoli wszystko zaczyna układać się w całość. Powstaje roboczy schemat połączeń widocznych ścieżek. Sporo da się logicznie ustalić, że tak musi być. Ale reszta.... scalaki zasłaniają ułożenie ścieżek. No i fotografie nie najlepszej jakości, dodatkowo utrudniają rozszyfrowanie całości, co z czym połączone. W końcu powstaje prawie cały roboczy schemat. Połączenia są, jednak trudno w takiej plątaninie kresek, kropek i łuków zorientować się, co jest czym i do czego. Więc, jak się to mówi, należy zrobić schemat czytelny.
Po pewnym czasie jest schemat "na gotowo". Według chronologii wstawiony powinien być tu inny, jednak wciąż zawierał błędy. Tu wstawiam prawidłowy, który powstał po rocznej przerwie:
Analiza tego co powstało też nieco trwała. Widok ścieżek na fotografiach modułu turbo sugeruje takie, a nie inne połączenia, jednak analiza schematu wyklucza pewne połączenia, bo to nie zadziała, to nie może tak być. Szukam dalej, w sieci oczywiście. Znajduję kilka innych zdjęć modułu. Pomagają w lepszym rozeznaniu się w temacie tego, "co poeta miał na myśli", czytaj: co projektant miał na myśli. Łamigłówka zaczyna układać się w całość.
Z luźnych rozważań wychodzi mi, że moduł I.S. Plate wzorowany był na innym rodzaju turbo dla stacji 1050 (albo było odwrotnie). Jakbym to już gdzieś widział... Ale inspiracji udowodnić nie mogę, więc idę dalej. No i ostatecznie schemat powstał, a na nim trochę moich wykombinowanych połączeń. No cóż, na bezrybiu i rak rybą. Zajmowanie się modułem odłożyłem z prostego powodu. Nie miałem wsadu do EPROM, a bez wsadu mogę sobie tylko zlutowany moduł pooglądać i powiesić na choince. Żadnych prób nie wykonam.
Po roku wróciłem do tematu. I tu ciekawostka. Już rok wcześniej trafiłem na stronę, z której pobrałem zdjęcia modułu turbo widocznego z innej perspektywy, a że wątek dotyczył innego tematu i kolejne zdjęcia nic mi nie mówiły, zaniechałem czytania, czytaj: tłumaczenia tekstu z angielskiego na polski by cokolwiek zrozumieć. To był błąd. Bo teraz wróciłem w to samo miejsce i właśnie tam zamieszczony jest wsad do EPROM. Wniosek: czytać trzeba wszystko, a nie tylko to co wydaje się interesujące.
Nietrudno domyślić się, że posiadając wsad do EPROM ponowiłem próby uruchomienia modułu, tym bardziej że jeden gość podniósł mi ciśnienie.... eeee.... nie będę pisał dalej. Galtron też motywował mnie by nie poddawać się, bo wierzy we mnie, że to rozpracuję. Posyłał zdjęcia, które znalazł w sieci, tyle tylko że już je miałem i nic nowego nie wnosiły. Mimo wszystko wdzięczny jestem że mnie motywował, bo niby skąd miał wiedzieć, że fotografie już mam.
Łatwo nie było. Schemat mam, więc na uniwersalnej płytce zlutowałem I.S. Plate w ciągu dwóch dni. Fotografie pokazują postęp prac:
I w tym miejscu chciałem zgrać EPROM na prawdziwą dyskietkę. Tylko, że... trudno w to uwierzyć, ale zapomniałem jak ściąga się pliki ATR z PC-ta. Dawno się tym nie zajmowałem, a opisy jak to robić i czym gdzieś miałem. Tylko gdzie? Po całym dniu zmagań (z przerwami), w końcu wsad do EPROM znalazł się na dyskietce Atari.
Pora zaprogramować EPROM. Zdecydowałem się użyć zamiast EPROM pamięci AT28C64. Dlaczego? Bo nie trzeba jej kasować ultrafioletem, jakby coś się nie zgadzało. Kolejne schody. Mam programator do tej pamięci, sam go kiedyś zaprojektowałem i opisałem działanie w zinie "Serious", a teraz... nie wiem, jak go używać! Dokumentację mam, tylko gdzie? Masakra. Jakby tego było mało, zapomniałem, na której dyskietce mam program do obsługi programatora. Przekopałem ich sporo, programu nie ma! Rozumiecie coś z tego? Zaraz strzelę sobie w kolano... Musi być koniec świata! To moja wina, bo któregoś dnia zachciało mi się nieco uporządkować moje zbiory i tak uporządkowałem, że teraz nic znaleźć nie mogę. W końcu rzutem na taśmę znalazłem ładnie posegregowane i schowane. Opisy i dyskietki z programami do ściągania ATR, do programatora. Ech... Jednak nie ma to jak artystyczny bałagan, wszystko w jednej kupie i biada jak ktoś przestawi jedną rzecz w inne miejsce, bo za chiny nie znajdziesz! Też tak macie? Ktoś w tym miejscu zapyta: Zenon, po co nam to opisujesz? Temat jest o I.S. Plate, a tu rodzi się scenariusz na film o wszystkim i o niczym. Odpowiadam: piszę, abyście też poczuli dramaturgię i napięcie jakie towarzyszyło mi podczas uruchamiania tego modułu turbo.
Ostatecznie wszystko zostało polutowane, posprawdzane połączenia, zaprogramowany EEPROM, moduł włożony do stacji 1050 w miejsce procesora 6507. Start systemu i... stacja milczy, ani drgnie. Szukam błędu. Nie będę na nowo pisał to, co juź wcześniej napisałem dla siebie, więc wstawię fragment tekstu z mojej dokumentacji, którą po drodze sobie zrobiłem:
BŁĘDY KTÓRE ZROBIŁEM URUCHAMIAJĄC MODUŁ I.S. PLATE
A - ..... ..... ......
B - pin3 gniazda procesora 6507 potraktowałem jak Vcc +5V. Zasilanie to pin4. (usterka poprawiona)
C - 25.01.2024 godzina około 18.00, moduł nie uruchamia się , stacja nadal nie reaguje. Mam połączone A12 procesora 6502 z A12 pamięciami SRAM, A12 z gniazdem procesor 6507. Analizuję raz jeszcze ścieżki płytki. To nie tak, przelutowuję tak jak wydaje mi się że jest dobrze. Nie działa. Na fotkach widać że dobrze, a nie działa.
D - sześć ostatnich bajtów wsadu do EPROM (w edytorze PANTHER, bo nim podglądam zawartość wsadu do EPROM) to znak ukośnika /, i duże P w negatywie, raz i drugi powtórzone. O...o..! Nie powinny być inne? Przerwania i adres startu procesora pod tym samym adresem.... coś tego, teges.... Po "konsultacji" ze schematem: Linie NMI, IRQ procesora połączone z Vcc więc wektory dla przerwań mogą być byle jakie. Wynika że wektor adresu startu jest poprawny.
E - nie wiem jak się stało, po kolejnym sprawdzaniu połączeń pin8 procesora 6502 nie był połączony z Vcc. Po poprawnym zlutowaniu, nadal nie działa. Raz jeszcze: jak to się stało? Przecież sprawdzałem już kilka razy połączenia.
F - itd., itp.
Wychodzi że schemat poprawny, połączenia też. To do czego się doczepić, żeby działało? Kolejna analiza ścieżek na fotografiach oryginału. Pora sprawdzić czy procesor sprawny. Przelutowanie drucika na płytce prototypu spowodowało, że stacja zaczęła chodzić. Tu uwidaczniła się zaleta zlutowania prototypowej płytki drucikami, Kynarem. Przelutowanie, poprawianie nie wymaga rwania czegokolwiek. A stacja pracowała czyli procesor okazał się sprawny. A mimo to I.S. Plate nadal milczał. Kolejne sprawdzanie połączeń omomierzem, a właściwie piszczykiem miernika elektronicznego. Moment! Dlaczego sprawdzam to piszczykiem, a nie zwykłym omomierzem analogowym? Jest sto razy czulszy. Co mnie pokusiło? Ja pierniczę, jest zwarcie! Tak delikatne, tak subtelne. Nożyk do ręki, dwa ruchy po płytce między pinami. Zwarcie usunięte. Moduł turbo do stacji, stacja na swoje miejsce. Znowu start systemu, bez dyskietki, dźwignia w górze. Zabrzęczało, a to już coś, nareszcie! Głowica ruszyła, jest dobrze. Na pierwszy test standardowa dyskietka do stacji. Odczyt katalogu poprawny, uffff...
Cztery czy pięć dni szukałem błędu. No nie w okresach dwudziestoczterogodzinnych, tylko w wolnych chwilach. Niech żyje omomierz w analogowym wykonaniu, niech żyje, niech żyje! Proszę powtórzyć: niech żyje! A doradzali mi się go pozbyć... Testów z przypisanym dla I.S PLATE oprogramowaniem jeszcze nie wykonywałem. Sądzę, że powinno być dobrze. W sumie płytka nie jest skomplikowana, ale dała mi popalić. To płytka, nad którą męczyłem się najdłużej. Może dlatego że zdjęcia były kiepskiej jakości i mylące, bo widać że tak to jest połączone, a nie jest. Na jednym zdjęciu ścieżka łączy linię adresową A12 z pinem 27 SRAM czyli wejściem odpowiedzialnym za wpis do pamięci. A nie może tak być.
Kończę, bo robi się nudno. Proszę cieszyć się modułem turbo I.S. Plate. I jeszcze jedno. Może biegły koder rzuci okiem na wsad EPROM, rozpozna dlaczego to turbo działa tak, a nie inaczej. Może coś dopracuje, opracuje. Wsad do EPROM zajmuje 4 KB i ewentualne inne procedury zmieszczą się, bo do dyspozycji jest kolejne 4 KB. Chyba, że się mylę. Podziękowania dla CharlieChaplin'a za wskazanie, gdzie znaleźć można nieco informacji na temat I.S. Plate. Podziękowania dla wszystkich, którzy chcieli pomóc, ale po przeszukaniu tego co mają nagromadzone, zmuszeni byli odpowiedzieć: niestety, nie pomogę.
Co dalej? Jakimsik sposobem trza było zrobić profesjonalną płytkę. Zrobią to w dalekim kraju. Niestety, nie mam z nimi kontaktu. Sprawę załatwił Galtron. Płytka powstaje, ja już nieco wolniej rozpoznaję możliwości I.S. Plate. Potrzebne jakieś testy, bo nie wypieram się błędu. Jak ruszyło, to chyba dobrze działa, ale kto wie. Uporządkować muszę dokumentację, notatki, zrobić porządny schemat, bo gdzie spojrzałem widziałem karteczki: "I.S. Plate - części", "I.S. Plate - pamięci", "I.S. Plate - błędy", kolejna i kolejna. Naliczyłem dwudzieścia, a jeszcze inne są na stoliku, na biurku, w notatniku...
I wracając do początku: krąży wieść, że to najszybsze turbo, kosmiczna prędkość. Podłączyłem swój miernik "oko elektronika", opisany kiedyś w "Serious" i widok migających diod nie wskazuje by to była kosmiczna prędkość. Ot, zwykłe turbo, tylko inaczej zbudowane. Ale niech fachowcy się wypowiedzą. Na forach trwają dyskusje i pojawiają się różne ustalenia. Wychodzi na to że powstało jakieś przekłamanie i jeden po drugim powtarzał zasłyszane wieści. Rodzi się smutna wieść: to nie jest mega szybkie turbo, to w zasadzie normalne turbo. Ja to już wiem od kilku dni, wspomniane "oko" prawdę powiedziało, ale nie wtrącam się do dyskusji, bo... może jednak?
I jeszcze podziękowania do Nira Diarego. Swego czasu zajmował się tematem i podesłał mi fotki płytki. Wszystko się zgadza, dobrze rozpracowałem to, co było widać na fotografiach, które dostałem wcześniej. Krótką analizę schematu to już pozostawię każdemu jako bajkę na dobranoc.
I kolejne podziękowania. Jakub Husak zrobił profesjonalne tłumaczenie oryginalnej instrukcji do tego ustrojstwa. Nie tylko pomogło w zrozumieniu co i jak, przydało się do testów. Galtron oczywiście zamówił profesjonalną płytkę i wszystko polutował. Dodatkowo stworzyłem schemat 4xtubo i też to mam, nie tylko na pamiątkę. Wiem że moja praca to hmmm..... niby daremna. Turbo to rozpracowane było już dawno, dawno temu, tyle że nie zrobiło się o tym głośno. Na zakończenie fotki do oglądania.
Moduł I.S. Plate to wersja prototypowa, którą polutowałem do testów oraz prezentacja modułu turbo włożonego do płyty stacji 1050. A że turbo jest KRÓLEWSKIE, więc obudowa też musi być KRÓLEWSKA. Więc wykonana ze sklejki lotniczej, bo taka dobrze się obrabia i jej warstwy solidnie są sklejone.
Moduł I.S. Plate "wtopiony" w zestaw 4xturbo dla stacji 1050. Wykonanie profesjonalne:
2025-10-21 22:23 by Kaz
komentarzy: 17
mcs @2025-10-22 00:15:18
Dzięki za ogrom pracy i ekscytujący opis procesu!
SuN @2025-10-22 00:50:00
Jak mawiała moja babcia - takiemu to warto jeść dawać :)
jhusak @2025-10-22 02:35:02
Kurde, zrozumiałem "jest dawać". :/ A kryminał godny Agaty Christie!
jhusak @2025-10-22 02:35:55
Za dużo internetów, za dużo. Taka frojdowska pomyłka...
@Zenon, byłeś i jesteś mózgiem całej operacji. Taki reverse engineering jaki zrobiłeś to perełka! "A jeszcze inni... niektórzy wtykają ci szpili.. to nie ludzie.. to wilki!" Piękny opis. Dziękuję.
bocianu @2025-10-22 09:14:23
gratulację! świetnie się czytało :)
Axel @2025-10-22 11:57:44
I oczywiście wielkie dzięki dla Jakuba za to, że przeczytał instrukcję i potwierdził, że istnieje. Bez Ciebie nie wiedzielibyśmy, że "ON" to "WŁĄCZ".
Zenon @2025-10-22 12:27:21
A "OFF" to "WYŁĄCZ" Instrukcja tłumaczona była dla mnie, nie dla Ciebie, czy kogoś innego. Więc proszę nie zagłębiaj się.....
gregor2 @2025-10-22 15:41:22
Glownym ograniczeniem w przepustowosci w Atari jest POKEY i ten uklad tego nie zmiena. Ale widze w nim potencjalne mozliwosci przelamania tej bariery. A przy okazji zapytam ile fizycznych sciezek maja napedy Atari , ktos moglby podac te informacje ?
Zenon @2025-10-22 16:17:49
40 ścieżek. 80 ścieżek ma TOMS720. Jest to jednak napęd od PC. Na jednej dyskietce można mieć dwie dyskietki. Pierwsza, ścieżki nieparzyste, druga parzyste. Nadal wychodzi że dyskietka to 40 ścieżek. Na dyskietkach można po odwróceniu jej nagrywać kolejne 40 ścieżek. Chyba niczego nie pokręciłem
gregor2 @2025-10-22 18:21:32
To sa parametry logiczne ktore latwo jest znalesc, ja pytalem o fizyczne. Dam przyklad kazda stacja w commodore moze zapisac dane na 40 sciezkach,ale miedzy dwiema sasiednimi sciezkami glowice mozna ustawic na jednej dodatkowej sciezce (nazwijmy ja miedzysciezka) wykozystanie jej mija sie z celem poniewaz proba zapisu na niej niszczy zapis na 2 sasiednich fizycznych sciezkach tak ze w praktyce do wykozystania jest 40 sciezek mimo ze glowice mozna ustawic na 80 sciezkach. Inaczej jest w przypadku AppleII gdzie miedzy 40 sciezkami sa dodatkowe 2 miedzysciezki z czego mozna zapisywac na co durgiej czyli w praktyce do dyspozycji jest 40*4/3 czyli 160 sciezek z czego 53 teoretyczie i praktycznie mozna wykozystac. Dlatego pytam o fizyczne sciezki a nie logiczne. Taki uklad moze byc podstawa do stwozenia innej struktury zapisu np. w apple2 normalnie sektor zawiera 256 bajtow , ale dla przykladu gra Prince of Persja wykozystuje swoj standard gdzie sektor to 768 bajtow i mimo ze transfer bitu jest taki sam to przyspieszenie wczytywania danych jest znaczne. W mojej ocenie taki uklad daje teoretycznie mozliwosc programowania wielu parametrow dysku , w przyblizeniu jak w apple2 co teoretycznie moze przelozyc sie na wieksza predkosc. Ale pytanie czy kiedykolwiek takie oprogramowanie powstalo ?
FDD oldskul znaffca @2025-10-22 20:17:30
Ścieżek jest tyle ile kontroler WD2973 ma zaszyte na sobie. Podobno 80. Ale jak go obejdziesz i wstawisz napęd 1,2mb 5,25 z wąską głowicą i bedziesz odcinał impulsowo zasilanie silnikowi krokowemu z custom układu sterującego czy też dasz mu impuls np. 2/3 czasu w fazie i 1/3 w przeciwfazie to może wzrośnie rozdzielczość silnika. A wtedy nawet 1001 TPI (tysiąc i jedna ścieżka na calu) się zmieści. CZY NOŚNIK TO PRZYJMIE? NIE! Ale może taki z hardsectorami?! Jak sądzisz, jest to do ogarnięcia?
gregor2 @2025-10-22 21:05:11
Wlasnie ogladam schemat blokowy stacji 810 i widze ze przesowem glowicy steruje 6502 przez uklad PIA , a nie zaden kontroler ;) W sumie autor majac mozliwosc uruchomienia swojego kodu moglby latwo sprawdzic ile krokow jest na 40 sciezek. Moglbym dodac adres do dokumentacji stacji 810 ale z jakiegos powodu nie moge umieszcza linkow , bo dostaje informacje ze nie jestem zarejestrowany ;)
W razie problemu z podaniem linku podawaj go w formie nie-url-owej, np. wstaw spacje h t t p s : //. Niestety, to skutek filtrów antyspamowych, bo nas spam linków zelewał.
FDD oldskul znaffca @2025-10-22 21:58:49
A to jest wątek o stacji 810 a nie 1050? Ale to zakręcone :) W 810 jest kontroler 1771 i on informuje PIA które steruje tranzystorami zasilającymi krokowca aby zrobić STEP. Ten kontrolerek to wie - jak i kiedy ruszyć głowicą :) Tylko co ma ilość tracków, do prędkości transmisji po SIO i wielkości sektora, bo ja tego nie ogarniam. Chyba nic? Nawet gdy sektor będzie miał 100kb to po sio pójdzie tyle bodów ile maks po sio można. Więc napisz coś więcej, jak to widzisz.
gregor2 @2025-10-22 22:54:27
w stacji 1050 ruch glowicy jest sterowany dokladnie tak samo jesli idzie o zasade ;)
h t t p s : // atarimax.com/jindroush.atari.org / data / ahard/sch_1050.gif A jaki to ma zwiazek z szybkoscia, a no taki ze znajac parametry napedu i mogac go programowac mozna znacznie przyspieszyc np. ruch glowicy miedzy sciezkami, optymalnie dobrac przeplot itd itp. co finalnie moze miec duzy wplyw na predkosc mimo ograniczen POKEY-a. Mysle ze gdyby dodac do tego uklad IWM i podniesc zegar CPU do 1MHz to bylaby mozliwosc odczytu i zapisu dykietek z AppleII a wiec i Macintosha a moze nawet i c64 . A w przypadku GCR odczyt i zapis na dyskietki jest potencjalnie ok. 30 proc. szybszy, no i na sciezce miesci sie wiecej danych niz w FM mimo takich samych wymagan czasowych. No ale to takie gdybanie bo znacznie latwiej jest dzis to zrobic cyfrowo ;)
FDD oldskul znaffca @2025-10-22 23:55:05
Dokładnie, w obu stacjach kontrolery WD poprzez PIA sterują tranzystorami zasilającymi silnik kroczowy przesuwający głowicę!
Niemniej przeploty i optymalizacja STEP to już wszystko pod koniec XIX wieku było ćwiczone w takich rozszerzeniach do stacji dysków jak opisywane tu I.S. Plate, Happy Warp i innych w innych stacjach.
Jeśli szybciej o ułamek sekundy przestawi się głowicę to żadna zaleta. Np. w HAPPY WARPIE do 1050 jest buforowanie ścieżek i przeploty. Ale co z tego że stacja to odczyta migiem i przechowa w swoim ramie całą ścieżkę skoro wąskim gardłem dla tego urządzenia jest limit bps na SIO........ Jest szybciej niż na niezmodowanej stacji ale nie będzie szybciej niż pozwala przesłać SIO.
Ale co z tymi ścieżkami? Jak będzie ich 160 to będzie już 720 kilo na stronę dyskietki DD ale szybciej i tak nie będzie. NIE I JUŻ.
I dość tych dyskusji tu po nocy kuźwa idźcie spać. Dopijać piwerka i herbatki. Zamykamy teatrzyk do 7:00 23 października 2025. A kto tu się dopisze przed tą godziną to lamer i trąba.
Całość 2994 MB
0-9
